Een gedwongen opname is Juridisch gezien een beschermingsmaatregel, geen straf. Iemand wordt gedwongen opgenomen de persoon te beschermen tegen zichzelf of om de maatschappij tegen die persoon te beschermen. Dit kan onder een aantal voorwaarden, zijnde wanneer een bij de desbetreffende persoon sprak is van psychiatrische aandoening hebben, de betrokkene een gevaar is voor de veiligheid van zichzelf of anderen en er geen beschikbaar alternatief is zijn.

Om over te gaan tot een gedwongen opname zijn er twee procedures mogelijk. De gewone procedure betreft een verzoekschrift met inbegrip van een medisch verslag dat wordt ingediend bij de vrederechter. Binnen de 24 uur na de indiening van het verzoekschrift bepaalt de vrederechter of jeugdrechter de dag en het uur van zijn bezoek aan de persoon wiens opname wordt gevraagd. De spoedprocedure wordt enkel gevolgd bij hoogdringendheid. De politie neemt dan contact op met de Procureur des Konings die dan beslist over een opname bij de spoedprocedure. De opname kan dan onmiddellijk na het indienen van het verzoekschrift.

In augustus 2023 diende het Vlaams Belang een bijkomende punt bij hoogdringend inzake de mogelijkheid van een gedwongen opname van een inwoner. Het Vlaams Belang vernam in dat kader graag welke initiatieven met betrekking tot de desbetreffende casus zijn genomen en welke de stand van zaken is.